LSP Supraśl

Synku...

...Agata mi dziś wysłała Smile

Konspekt z haszu:

Temat: Wstęp do sztuki starożytnego Egiptu. Architektura sepulkralna.

1. Chronologia:
Okres wczesnodynastyczny 2920 - 2575 p.n-e. (I - IV dynastia)
Stare Państwo 2575 - 2134 pnę (IV - VIII dynastia)
Średnie Państwo 2040 - 1640 pnę ( XI - XIII dyn.)
Nowe Państwo 1550-1070 pnę (XVIII - XX dyn.)
Epoka późna 712-332 pnę (XXV - XXX dyn.) (w międzyczasie okresy przejściowe)

2. Mastaba - forma okazałego grobowca, znana już w okresie wczesnodynastycznym Pierwotnie służyła do grzebania faraonów, potem wysokich urzędników. Składała się z wydrążonej w skalnym podłożu komory grobowej i nadziemnej prostokątnej kaplicy. Kaplica budowana była z cegły lub z kamienia, o pochyłych ścianach ozdobionych niszami, o płaskim dachu. Z zewnątrz pomalowana była wapnem. Wewnątrz znajdowało się kilka pomieszczeń do składania ofiar ozdobionych malowidłami lub reliefami oraz prawie całkiem zamurowana komora (serdab) z posągiem zmarłego. Przez pozostawiony otwór posąg obserwował odwiedzających. W posągu mieszkała dusza zamarłego. Znajdowały się tam także ślepe drzwi symbolizujące wejście do zaświatów. Duże skupiska mastab znajdowały się w wielu nekropoliach, np. w Sakkarze.

3. Piramida - monumentalne budowla grobowa przeznaczona dla faraonów, wybudowana z bloków kamiennych albo z cegły, a gładką okładziną kamienną. Założona na planie kwadratu, najczęściej stożkowa. Z komorą grobową wewnątrz, poprzedzoną systemem szybów. Piramidy rozwinęły się i zanikły w Epoce Starego Państwa, w późniejszych epokach powtarzane były bardzo rzadko i w zmniejszonej skali
a) piramida schodkowa faraona Dżesera w Sakkarze - stanowiła centrum
monumentalnego okręgu grobowego, w którego skład wchodził też uroczysty dziedziniec, miniatury świątyń i pałaców, sala kolumnowa i różne obiekty przeznaczone do składania ofiar. Kompleks ten zaprojektował legendarny architekt Imhotep. [SŚ 62, 63]
b) piramida łamana faraona Snofru w Dahszur. W trakcie budowy powiększono kąt jej nachylenia z powodów technicznych. Faraon niezadowolony z ostatecznego efektu prac polecił wybudować 2 km dalej drugą piramidę, tym razem regularną.
c) Piramidy w Gizie - faraonów Cheopsa. Chefrena i Mykerinosa (ostrosłupowe). Każda z nich stanowi część zespołu grobowego, w skład którego wchodzą jeszcze dwie świątynie: górna grobowa położona po wschodniej stronie piramidy i dolna połączona z nią zadaszoną rampą, położona nad Nilem. W dolnej świątyni zwłoki faraona poddawano mumifikacji, potem niesiono do górnej i tam odprawiano obrzędy mające zapewnić mu życie wieczne
Piramida Cheopsa to największa ze wszystkich piramid. Szerokość jej boku wynosi 230 m, a wysokość 147 m. Wewnątrz znajdują się trzy komory grobowe na różnej wysokości. [SŚ 70,71]
Piramida Mykerinosa jest najmniejsza w tym zespole, towarzyszą jej trzy małe piramidy królewskich małżonek.

4. Hypogea - grobowce skalne wyryte w urwistych ścianach skalnych wzdłuż Nilu, wykształciły się w okresie Średniego Państwa, a rozwinęły się w okresie Nowego Państwa. Do typowego grobowca prowadzi architektonicznie opracowane wejście z nadprożem wspartym na słupach. Dalej ciągnie się długi, pochyły korytarz wykuty w skale, rozszerzający się w jedną lub więcej sal ozdobionych napisami hieroglificznymi
i przedstawieniami bogów. Korytarz kończy się komorą grobową. Jego długość może
wynosić nawet 100 m. Duże skupisko grobów skalnych znajduje się w Dolinie Królów
w Tebach, np. grobowiec Tutenchamona. gdzie znaleziono jego złotą maskę.
Również w Tebach znajduje się najbardziej okazały z grobowców skalnych, pochodzący z
czasów Nowego Państwa grobowiec królowej Hatszepsut. Sama świątynia górna składa
się z trzech tarasów połączonych rampami. Tarasy wspierają się na portykach filarowych.
Środkowy taras otaczają monumentalne świątynie Anubisa (boga śmierci) i Hathor
(bogini z głową krowy). Na trzecim tarasie znajduje się ściana, wzdłuż której stały
polichromowane posągi Ozyrysa. Za ścianąjest wewnętrzny dziedziniec kolumnowy, w
obrębie którego znajdują się jeszcze dwie małe świątynie i dopiero za nimi zaczyna się
wykuty w skale korytarz, który kryje komory grobowe Hatszepsut i jej ojca Totmcsa I.

[SŚ 91]
Bibliografia:
Sztuka Świata t. l
Historia Sztuki Świata t. l

SS-Obersturmführer

jeeeeee Motyla , fajnie że to tu wjebałaś Very Happy

bedzie z czego sie uczc w razie czego Wink

Synku...

tak:-)
ale na klasówke to jeszcze trzy inne strony trzeba miec....chyba

Synku...

tak:-)
ale na klasówke to jeszcze trzy inne strony trzeba miec....chyba

TISIAK

motyla a tobie co<hahaha>jesteś uczynna:D Very Happy

dupa kocham was dałny

you know you're right..

a ja mam jeszcze coś Razz

jakby ktoś nie miał

początek początków
jakby czegoś zabrakło Very Happy

* * * * * * * * * * * * * * * *

Temat: Wstęp do historii sztuki.

I. Znaczenie pojęcia historia sztuki: dziedzina wiedzy historycznej, która zajmuje się
zabytkami, twórcami i ich życiem.
a) Historia pojęcia sztuki.
W starożytności sztuka oznaczała umiejętność. W takim znaczeniu sztuką było zarówno
wykonanie garnka, jak prowadzenie wojny, śpiew czy dyskusja. Starożytni przeprowadzili
podział sztuk na artes liberales (sztuki wyzwolone) oraz artes vulgares (sztuki pospolite).
Te pierwsze dokonywane były przy pomocy rozumu. Składały się na nie: gramatyka,
retoryka i dialektyka (zwane trivium) oraz arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka
(zwane quadrivium). Ten podział sztuk wyzwolonych został później przeniesiony do szkół
średniowiecznych. Dla starożytnych wartość estetyczną miało wszystko, co podlegało
matematycznym regułom. Dlatego architektura była bardzo cenioną sztuką. Wynaleziony
został wówczas złoty podział (odcinek a podzielony na dwa nierówne odcinki b i c, z
których c tak się ma do b, jak b do a). Sztuki pospolite byty to czynności dokonywane
poprzez pracę rąk.
W średniowieczu sztuka związana była z rzemiosłem i ujęta najczęściej w ramach
cechów (organizacji rzemieślniczych).
W epoce Odrodzenia wzrosła pozycja artystów w społeczeństwie. Dokonano nowego
podziału sztuk wyzwotonych-
Sztuki
wyzwolone
arfi dcl disegno (sztuki rysunkowe)
- malarstwo
- rzeźba
-grafika
muzyka, literatura, poezja

W XIX wieku dokonano innego podziału, na sztuki plastyczne (malarstwo, rzeźba,
grafika) i sztuki użytkowe ( rzemiosło artystyczne, grafika użytkowa, wyposażenie wnętrz).
b) Krótka historia nauki o sztuce:
- I-oren/o Ghibcni - florencki rzeźbiarz w dziele Commentarii zamieścił uwagi o sztuce i
biografie różnych artystów (pół. XV w.)
- Giorgio Vasari napisał w 1550 r. Żywoty najsłynniejszy malarzy, rzeźbiarzy i
architektów , w tym biografię Michała Anioła Buonarottiego.
- Joachim Winckeimann napisał w i 764 r. Historię sztuki starożytnych.
-W 1813 r. na uniwersytecie w Getyndze (Niemcy) powstała pierwsza katedra historii
sztuki.
2. Znaczenie pojęcia sztuka; dziedzina ludzkiej działalności wyróżniana ze względu na
związane z nią wartości estetyczne. Jej wytwory stanowią trwały dorobek kultury.
Kultura: całokształt materialnego i duchowego dorobku ludności, narodu lub epoki.
3. Cechy dzieła sztuki;
- dzieło rąk ludzkich
- nowatorskie
- niepowtarzalne
- stanowiące inspirację dla innych
4. Charakterystyka dyscyplin plastycznych:
- malarstwo
- rzeźba
- architektura
- grafika
a) Malarstwo: dziedzina twórczości plastycznej powstała na płaszczyźnie. Posługuje się
takimi środkami jak: światło. cień, barwa, kreska, plama.
Podział malarstwa ze w7g!ędu na skale:
- monumentalne (na architekturze)
- sztalugowe (tablicowe, blejtraiiiowe)
- książkowe (miniatury - iluminacje)
Inny podział: malarstwo przedstawiające i nieprzedstawiającc (abstrakcyjne)
Malarstwo przedstawiające:
- portret (całą postać. pótpostać, popiersie, en face, profil, trzy czwarte)
- pejzaż (ze sztafażem, bez sztafażu, weduta, marina)
- rodzajowe (sceny z życia)
- martwa natura
- batalistyczne (bitwa)
- historyczne
- ani mai i styczne (zwierzęta)
-religijne (sakralne)
Techniki malarskie: olejna- akwarelowa, pastele, tempera, cnkaustyka. witraż- sgraffito.
mozaika, kolaż, fresk, al secco.
b) Rzeźba: dziedzina twórczości plastycznej powstała w trzech wymiarach. Operuje
modelunkiem światłocieniowym. Może być wykonana np. z drewna, gliny, kamienia
brązu
Relief (płaskorzeźba) to odmiana rzeźby, jest związany z płaszczyzną:
- pełny - figury są trój wy m i aro we. ale /.wiązane z tłem
- piaski - plan pierwszy jesi najbardziej wysunięty ku przodowi, a kolejne plany coraz
bardziej wnikające w tło
- wklęsły - związany ze sztuką starożytnego Egiptu, stanowi negatyw reliefu wypukłego
- ażurowy - z prześwitami
Podział rzeźby ze względu na funkcję: rzeźba sakralna, pomnikowa, ogrodowa itp.
c) Architektura: dyscyplina plastyczna zajmująca się projektowaniem i tworzeniem
budowli,
Podział architektury ze względu na funkcję;
- arch. świecka: domy, zamki, pałace i budowle użyteczności publicznej (ratusza, szpitale)
- arch. sakralna: kościoły, świątynie
- arch. sepulkralna - nagrobki
5. Grafika: dyscyplina płaszczyzna obejmująca dzieła wykonane techniką powielania
odbitek na dowolnym podłożu (głównie na papierze ) z płyt negatywowych.
Techniki grafic7Jie dzielimy na:
- wypukłe, np.: drzeworyt, gipsoryt, korkoryt, linoryt
- wklęsłe, np.: miedzioryt, staloryt, mezzotinta, akwatinia, akwaforta, suchoryt,
kamienioryt, ceratoryt
- płaskie, np-: litografia
Można też dzielić techniki graf. na ryte i trawione.
6. Muzeum: instytucja gromadząca eksponaty z różnych dziedzin kultury: sztuki, nauki i
techniki w celu przechowywania, konserwacji, udostępniania i naukowego opracowania.
Galeria: samodzielne muzeum malarstwa lub rzeźby. Albo: salon wystawowy, czasem
połączony ze sprzedażą dzieł sztuki.
Najważniejsze muzea światowe:
Luwr. Musee d'0rsay - Paryż
Galeria Uffizi -Florencja
Muzea Watykańskie - Rzym
British Museum. National Gallery, Tatę Gallery - Londyn
Muzea Berlińskie
Metropolitan Museum ofArt - Nowy Jork
F.rmitaż - Petersburg
Galeria Tretiakowska - Moskwa
Najważniejsze muzea polskie: Muzea Narodowe w Warszawie. Poznaniu. Krakowie
(Wawel. Muzeum C żarto rys kich), Gdańsku, Wrocławiu. Galeria /achęła w Warszawie.
Zamek Królewski w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi.
***
Temat: Analiza formalna dzieła sztuki.
Budowa (forma) dzieła sztuki to kształt, budowa i współzależność elementów
składających się na to dzieło.
Aby dokonać analizy formalnej dzieła, należy kolejno rozpatrzyć:
- autor, tytuł, okres powstania, rodzaj (czy jest to dzieło figuralne czy nieprzedstawiające)
i tematykę
-technika, fonna(czy Jest to dzieło przestrzenne—rzeźba, czy płaszczyznowe—
malarstwo)
- kompozycja, perspektywa, kierunki dominujące w dziele, styl (rysunkowy luh malarski)
- kolorystyka, paleta barwna, gama, walor, harmonia barw, dominanta kolorystyczna,
źródło padania światła, modelunek światłocieniowy
l. Kompozycja (zestawienie): jednolita całość wizualna uzyskana w dziele sztuki dzięki
kontrastowaniu, harmonizowaniu i akcentowaniu plastycznych środków wyrazu takich Jak:
bryły, linie, strefy waloru i barwy.
Rodzaje kompozycji:
- otwarta - daje się w wyobraźni kontynuować przestrzennie
- zamknięta - zrównoważona, statyczna, tworzy zwaną całość, której elementy ciążą ku
zaakcentowanym kluczowym punktom układu.
- centralna - formy grupują się w centrum dzieła
- symetryczna (odmiana zamkniętej) z dominantą środkową, często zbudowana na
trójkącie
- symetryczna pozorna
- asymetryczna - zbudowana na zasadzie równoważenia elementów nie pokrywających
się po przeprowadzeniu osi symetrii
- dynamiczna — występuje w niej pozorny ruch. odmiana to figura serpe Minala
- statyczna - brak ruchu
- rytmiczna (powtarzają się w niej podobne elementy w określonym porządku)
- zwarta - o zespolonych elementach
- styczna -jej elementy zachodzą na siebie, nakładają się i dotykają
- luźna — elementy są luźno powiązane- a nawet niezależne
- równoległa (pasowa)o elementach równolegle uporządkowanych względem siebie
- dośrodkowa - wszystkie elementy, linie kierują się ku centrum
- odśrodkowa- rytmika ruchu pozornego rozbija ramy kompozycji (jej najczęstsza
odmiana to diagonalna, gdzie pozorny ruch przebiega po przekątnej
2. Perspektywa: metoda przedstawiania na płaszczyźnie przedmiotów rozmieszczonych w
przestrzeni. Rodzaje perspektywy:
a) linearna (geometryczna, zbieżna) - złudzenie głębi osiąga się poprzez przedstawienie
przedmiotów lej samej wielkości w coraz mniejszej skali wraz ze wzrostem ich odległości
od obserwatora. Sposób zmniejszania przedmiotów podyktowany jest przez pomocniczą
siatkę ukośnych linii łączących się w punkcie zbiegu oraz linii poziomych i pionowych.
***
Rodzaje perspektywy linearnej:
- czołowa, gdy płaszczyzna obrazu jest równoległa do ściany malowanego przedmiotu
- boczna, gdy płaszczyzna obrazu nie jest równoległa do żadnej ściany przedmiotu, a
punkt zbiegu znajduje się z boku obrazu
- ukośna, gdy położenie ściany przedmiotu jest dowolne (także linie pionowe mają swoje
linie zbiegu), a punkt zbiegu jest poza obrazem
-żabia, gdy punkt widzenia jest niski
- z lotu ptaka, gdy punkt widzenia jest wysoki
b) kulisowa, gdy głębia jest zaznaczona w ten sposób, że dalsze obiekty wysuwają się
zza bliższych
c) odrzutowana - stosowana w Egipcie, dla każdego przedmiotu oddzielnie obierano
sposób widzenia, który najlepiej odzwierciedlał jego wygląd, np. egipski kanon
postaci ludzkiej
d) rzędowa: całość przedstawienia podzielona na pasy, gdzie pas najniższy ukazuje
wydarzenia pierwszoplanowe, a coraz wyższe pasy sugerują poszczególne plany
stopniowo oddalające się od widza
e) odwrócona, gdy obiekty znajdujące się dalej są większe niż te, które są bliżej
f) hierarchiczna, gdy wielkość postaci zależy od ich ważności
g) barwna , gdy na pierwszym planie umieszczane są ciepłe kolory, a na dalszych
chłodne
h) powietrzna. gdy przedmioty na dalszych planach są lekko niewyraźne i w odcieniu
błękitno - szarym
i) topograficzna, gdy głębia jest ;':a7nac7una poprzez ukształtowanie krajobrazu
j) planowa: głębię sugeruje widoczny podział elementów na poszczególne piany
k) izokefaliczna, gdy głowy wszystkich postaci są na tej samej wysokości
3. Określenie stylu: rysunkowy (przewaga iinii) czy malarski (przewaga plam barwnych).
4. Kolorystyka:
a) paleta barwna - zbliżone odcienie jednej lub kilku barw, np- gama żółci, złamanych zieleni
itp.
b) harmonia barw - zgodność, ład sąsiadujących płaszczyzn barwnych:
- harmonia analogiczna; zestaw barw podobnych, np. różne odmiany zieleni
- harmonia opozycyjna: zestawy kontrastowe, np. zieleń - czerwień
c) dominanta kolorystyczna: przewaga w obrazie jednej barwy
d) akcent kolorystyczny: element wydobywający się .'; całości
e) walor-różnice jasności tej samej barwy, mocniejszy walorowe jest ten odcień, w którym
jest mniej bieli
Bibliografia: Słownik terminów plastycznych
***
Temat: Sztuka prehistoryczna
1. Chronologia:
Paleolit: ok. 85 tyś. lat p.n.e. koniec zlodowacenia, pojawia się człowiek neandertalski
Mezolit: ok. 8 • 5 tyś lat p.n.e.
Neolit; ok.7-4 tyś lat p.n.e. do ok. 2 tyś lat p.n.e
Epoka brązu: 2 tyś lat p.n.e. do 750 lat p.n.e.
Epoka żelaza: od ok. 750 lat p.n.e.
2. Sztuka narodziła się w epoce paleolitu, ok. 30 tyś lat p.n.e. Ludzie żyli wówczas w
niewielkich grupach, zamieszkiwali w jaskiniach, wiedli koczowniczy tryb życia i
zajmowali się polowaniem oraz zbieractwem. W tym czasie zaczęli grzebać swoich
zmarłych, stosując rytualne ofiary pogrzebowe. Rozpowszechniła się wiara w życie po
śmierci. Sztuka epoki paleolitu miała charakter animalistyczny (ponieważ
przedstawiane były głównie zwierzęta) i magiczny, ponieważ naturalistycznie
wykonane wizerunki miały za zadanie ułatwić człowiekowi polowanie. W pojęciu
człowieka paleolitu posiadanie wizerunku miało oznaczać posiadanie rzeczy w
rzeczywistości
a) Malarstwo jaskiniowe. W trudno dostępnych jaskiniach, w pobliżu swoich siedzib, ludzie
pozostawili znaki swojej obecności w postaci monumentalnych malowideł przedstawiających
żyjące ówcześnie zwierzęta, na które polowali. Najlepiej zachowane jaskinie z malowidłami
to Lascaux we Francji i Altamira w Hiszpanii. Najczęściej malowano takie zwierzęta jak:
koń. tur. kozica (Lascaux), renifer, mamut (Rouffignac), jeleń, bizon (Altamira). Zwierzęta
często malowane były w perspektywie skręconej, tzn całe zwierzę przedstawione bokiem, a
kopyta i rogi frontalnie. Często do malowania wykorzystywane były naturalne wypukłości
skał.
Technika: Zwierzęta malowane były za pomocą naturalnych barwników z glinek, gł. ochry.
która pozwalała uzyskać różne odcienie czerwonawego brązu. Używano też węgla i czasem
wapna. Ścianę pokrywano podkładem z tłuszczu lub krwi zwierzęcej i nakładano barwnik za
pomocą prymitywnego pędzla z włosia lub nadmuchiwano sproszkowany barwnik rurką.
Z biegiem czasu technika udoskonalała się, by osiągnąć pełny rozkwit ok. 15 - 10 tyś lat
p.n.e. Postaci zwierząt modelowane są różnymi odcieniami tego samego barwnika, okala je
czarny kontur, bardzo precyzyjnie zaznaczone są szczegóły anatomiczne takie jak oczy, pysk.
kopyta, kępki sierści (Altamira). Odchodzi się od perspektywy skręconej, zwierzęta
przedstawiane są w ruchu, w zróżnicowanych pozach, czasem układają się we fryzy
(Rouffignac)
Obok realistycznych przedstawień zwierzęcych pojawiają się czasem namalowane
abstrakcyjne znaki: kreski, kratki kółka. Prawdopodobnie oznaczają symbole męskie i
żeńskie. Pojawiają się też czasem odciśnięte farbą na ścianie ludzkie dłonie.
b) postać ludzką spotyka się czasem w formie rytów lub drobnych figurek, ale cechują się one
zdecydowanie mniejszym realizmem niż postaci zwierząt.
Najczęściej spotykany typ figurek to tzw. Wenus paleolityczna. Jest to postać kobieca o silnie
skróconych i przysadzistych proporcjach i wydatnych cechach macierzyńskich (duże piersi,
brzuch, szerokie biodra)Pozbawiona jest twarzy i stóp, ręce ma zredukowane (np. Wenus z
Willendorfu). Figurki te związane są z kultem płodności, symbolizuj ą wiecznie rodzącą i
hojną matkę - naturę. Jednym z bardziej realistycznych przedstawień kobiety jest tzw. Wenus
z Laussel, wykonana w płaskorzeźbie, trzymająca w dłoni róg zwierzęcia (symbolizuje
obfitość zwierząt).
c) Kamienie otoczaki czasem ozdobione rytymi lub malowanymi konturami zwierząt, w
celach magicznych (jako amulety)
d) Narzędzia: zaostrzone kamienie różnych kształtów, rylce, skrobaczki, harpuny, igły z
kości, miotacze. Większe narzędzia (np. miotacze) często ozdabiane były rytymi lub
płaskorzeźbionymi przedstawieniami zwierząt lub głów zwierzęcych
3. Mezolit: następuje upadek sztuki paleolitycznej, zanika malarstwo jaskiniowe, spotyka
się narzędzia zdobione geometrycznym ornamentem i drobne figurki, czasem z
bursztynu.
4. Neolit. Ok. 10 tyś lat p.n.e następuje ocieplenie klimatu, lodowiec cofa się na północ,
znikają zwierzęta takie jak mamut, renifer, bizon. Ludzie zmieniają tryb życia z
koczowniczego na osiadły, zaczynaj ą zajmować się uprawą roślin, hodowlą zwierząt,
następuje wynalazek ceramiki i tkactwa. Ludzie zakładaj ą większe osady, ich
społeczność zaczyna się hierarchizować (wyodrębnia się grupa rządzących). Zmienia
się religijność - wierzenia koncentrują się wokół sił przyrody, ludzie zaczynają
wierzyć w duchy i demony, które kierują ich życiem oraz zmianami pogody: zsyłają
deszcz, suszę, urodzaj, epidemie. Rodzi się kult bóstw solarnych. Coraz bardziej
rozbudowane stają się obrzędy pogrzebowe.
Sztuka neolitu zmierza od naturalizmu do abstrakcji i geometryzacji. Człowiek już nie
reprodukuje rzeczywistości, ale tworzy jej znaki i symbole.
a) Malarstwo - traci charakter magiczny i przenosi się na zewnętrzne ściany jaskiń.
Przedstawiane są sceny z życia społecznego: polowanie, uprawa ziemi, zajmowanie
się bydłem. Malowidła te są jednobarwne, wykonane bez cieniowania, postaci ludzkie
zaznaczone są schematycznie, za pomocą kresek, ale często towarzyszy im silna
ekspresja, przedstawiane są w ruchu (w czasie walki, tańca)
b) Początki architektury. Ok. 5 tyś lat p.n.e. Pojawiają się pierwsze budowle
megalityczne. Były to menhiry i dolmeny. Menhiry to głazy osadzone pionowo w
ziemi. W sposób bardzo schematyczny nawiązują do kształtu ludzkiej postaci. Miały
za zadanie pośredniczyć między człowiekiem a siłami przyrody. Czasem stoją
ustawione w dwóch rzędach tworząc aleję. Dolmeny to grobowce neolitycznych
dostojników. Składają się z dwóch lub więcej pionowych płyt przykrytych płytą
poziomą^ a całość obsypana jest kopcem ziemnym. W późniejszym okresie wewnątrz
kopca znajduje się korytarz prowadzący do okrągłej komory przykrytej sklepieniem
pozornym (każda warstwa kamieni wystaje nad poprzednią). Kromlechy to koliste
struktury z menhirów lub trylitów (poziomy głaz ustawiony na dwóch pionowych) z
ołtarzem pośrodku. Związane sąz kultem solarnym. Najbardziej znany kromlech to
Stonehenge w Anglii (2 tyś lat p.n.e.) W dniu przesilenia letniego promienie
wschodzącego słońca oświetlają ołtarz. c) Figurki neolityczne przedstawiają głównie ludzi, są schematyczne, postać jest
zredukowana do kilku figur geometrycznych, szczegóły takie jak oczy czy palce
przedstawiane są za pomocą rytów. Nadal często spotykane są figurki kobiece - tzw.
Wenus neolityczna - silnie zgeometryzowana, siedząca na tzw. tronie lub z dzieckiem
na rękach, o rysach twarzy zaznaczonych nacięciami. Ciągle związana z kultem
płodności.
d) Ceramika . Wypalana glina jest wynalazkiem neolitu. Początkowo wykonywano
naczynia bez koła garncarskiego, potem dzięki niemu uzyskały idealnie okrągły
kształt. Naczynia zdobiono, żłobiąc na nich motywy linearne, potem odciskano na
nich wzory za pomocą muszli lub kości. Czasem przed wypaleniem dodawano na jego
powierzchni jeszcze jedną barwę, np. czarną linię. Naczynia przybierały różna formę:
kulistą, lejkowatą, dzwonowatą. Dla kultury europejskiej najpowszechniejsza była
ceramika pucharowa o dekoracji wstęgowej: naczynie zdobiła wyryta wstęga pokryta
dekoracją drobnych ukośnych kresek.
5. Epoka brązu. Brąz był głównym surowcem z którego wyrabiano narzędzia, broń i ozdoby.
Na figurkach i przedmiotach kultowych (np. wózki solarne) często spotyka się motyw spirali
symbolizującej słońce.
6. Prehistoria na ziemiach polskich . Neolit na ziemiach polskich (ok. 4.5.tyś lat p.n.e. do ok.
1700 lat p.n.e. nie pozostawił budowli megalitycznych. Pozostały ślady ceramiki wstęgowej.
następnie ślady kultury pucharów lejkowatych, a później amfor kulistych z dekoracją
sznurową.
Z epoki brązu (l 700 - 700 p.n.e) zachowała się biżuteria: bransolety, szpile oraz małe figurki
ptaków, zwierząt, ludzi.
Z epoki żelaza zachowały się resztki osady w Biskupinie(700 - 400 p.n.e). Była to osada
położona kiedyś na wyspie, otoczona palisadą i falochronem, poprzedzona mostem.
Wewnątrz biegło 11 równoległych ulic. przy których stało 105 połączonych ze sobą domów.
Zamieszkiwało tam ok. l tyś ludzi.
Urny domkowe i twarzowe.
Bibliografia:
Historia Sztuki Świata tom l.
Sztuka Świata tom l
Wymagania:
Poziom podstawowy:
- chronologia dziejów
- sztuka okresu paleolitu: drobna rzeźba, malarstwo jaskiniowe
- sztuka okresu mezolitu i neolitu: początki osadnictwa, architektura megalityczna: menhiry,
dolmeny i kromlechy, Stonehenge
Poziom rozszerzony:
- malarstwo jaskiniowe neolityczne, przedmioty codziennego użytku
- sztuka prehistoryczna na ziemiach polskich
***
Temat: Wstęp do sztuki starożytnej Mezopotamii. Architektura.
1. Wiadomości ogólne. Tereny starożytnej Mezopotamii to dzisiejsze ziemie położone nad
Zatoką Perską w dorzeczu Tygrysu i Eufratu, głównie na terenach dzisiejszego Iraku, Iranu i
Syrii. Już w okresie neolitu rozwinęła się tam bogata cywilizacja. Żyzne ziemie położone nad
rzekami sprzyjały rozwojowi rolnictwa. Wynaleziono kanały irygacyjne, za pomocą których
nawadniano pola. Nadwyżka produktów rolnych spowodowała, że część ludności mogła zająć
się rzemiosłem, handlem, a nawet działalnością artystyczną. Wynalazek koła ułatwił transport,
co umożliwiało szeroko zakrój ona wymianę handlową między oddalonymi ziemiami.
Wynalazek pisma klinowego pomógł w rachunkach handlowych a także w administrowaniu
coraz bardziej rozwiniętymi państwami - miastami. W miastach tych początkowo (do IV tyś
p.n.e.) rządzili kapłani, którzy kierowali pracami i zajmowali się rozdziałem dóbr. Miasta były
skupione wx>kół ośrodków świątynnych. Religia mieszkańców Mezopotamii była wiarą w
bóstwa astralne. W miarę upływu czasu do starych bóstw sumeryjskich takich jak Anu
(niebo), Eniii (ziemia), Ea (woda), Inana (urodzaj) dołączyły bóstwa akadyjskie: Sin (księżyc).
Szamasz (słońce) czy Isztar (bogini miłości). W czasach babilońskich najwyższym bóstwem
był Marduk.
2. Chronologia. W zależności od tego, jaka kultura lub narodowość dominowała w danym
okresie nad większością miast Mezopotamii, dzielimy jej historię na okresy:
sumery j sko - akadyjski 3 tyś lat p.n.e. - XVIII w. p.n.e
starobabiloński XVIII - X w. p.n.e.
asyryjski X - VII w. p.n.e.
nowobabiloński VII - VI w. p.n.e.
3. Konstrukcje stosowane \v architekturze starożytnej Mezopotamii:
- stropy: poziome przekucie pomieszczenia z belek ułożonych na ścianach
- sklepienie kolebkowe: o przekroju półkolistym, zbudowane z klińców. silą ciążenia jest
przenoszona z klińca na klinice i potem pionowo na ściany boczne
- sklepienie pozorne jest to wczesna forma sklepienia kolebkowego, polega na wysuwaniu
kolejnych warstw kamienia lub cegły tworzących ściany boczne, aż do ich zetknięcia się u
szczytu.
- fałszywa kopuła: podobnie jak \v sklepieniu pozornym, polega na układaniu na sobie coraz
mniejszych pierścieni ceglanych lub kamiennych
- luki: koliste zamknięcia otworów okiennych lub drzwiowych, skonstruowane z klińców
- kolumny
4. Architektura
a) Domy mieszkalne w Mezopotamii powstawały z cegły suszonej na słońcu, rzadziej z
wypalanej. Z racji nietrwałości materiału ściany budowano bardzo grube i wzmocnione
przyporami. Pomieszczenia były wąskie, aby można je było przekryć palmowymi belkami i
pozbawione okien. Domy były budowane \vokól kwadratów ego dziedzińca, który oświetlał
pomieszczenia. Dach pokrywany był trzciną i obmazywany gliną i smolą. Domy te często
ulegały zniszczeniu przez rozmycie, wówczas na ich ruinach wznoszono nowe.
b) Świątynie już w okresie sumeryjskim oddzielone byty murem od reszty miasta. Założone były
na platformach, a mur wzmocniony byt przyporami. Wnętrze świątyni bylo wydłużone, z
wejściem na dłuższym boku. Właściwą nawę świątyni często poprzedzał przedsionek. W
nawie wydzielona była nisza na posąg bóstwa. W środku pomieszczenia stał stół ofiarny, a po
bokach ławy na posążki wotywne. Nawie towarzyszył boczne pomieszczenia pomocnicze,
czasem piętrowe. Stropy bardziej rozbudowanych świątyń były z rzadka wspierane
kolumnami. W skład zespołów św iątynnych wchodziły też magazyny, warsztaty, mieszkania
kapłanów.
c) Ziguraty to budowle wieżowe powstające w7 obrębie murów świątyń. Zaczynają powstawać
już od III tyś p.n.e. Budowane byty na planie kwadratu lub prostokąta i składały się z kilku
pochyłych tarasów7 połączonych schodami lub pochylniami. Na szczycie znajdowała się
świątynia bóstwa. Ziguraty były przedstawieniem świętej góry - osi świata - na szczycie
której znajdowała się brama niebios. Ziguraty mogły też pełnić funkcję obserwatoriów
astronomicznych. Najsłynniejszy zigurat to zigurat boga Marduka w Babilonie z VI w. p.n.e.
(biblijna wieża Babel) zbudowany na siedmiu tarasach o ścianach wykładanych różnobarwną
cegłą, o wysokości 90 m.
d) Grobowce wykształciły się już w epoce sumeryjskiej. Na podstawie odkrytych grobów
królewskich w Ur można stwierdzić, że składały się z kilku podziemnych komór, do których
prowadził system schodów i korytarzy. Pomieszczenia te były przekryte prostymi belkami,
sklepieniem pozornym, a najważniejsze komory fałszywą kopułą. Grobom towarzyszyło
bogate wyposażenie.
e) Pałace mezopotamskie stanowiły zwielokrotnioną wersją domu. Budowane były wokół wielu
wewnętrznych dziedzińców, ale wzbogacone były o schody, kolumny i elementy dekoracyjne.
Kolumny, podobnie jak ściany, pokryte były wtopionymi w zaprawę stożkami w kolorze
białym, czarnymi czerwonym. Ściany pałaców zdobiły też malowidła, kamienne okładziny lub
płaskorzeźby, barwnie szkliwione cegły a także reliefy ceramiczne. W okresie asyryjskim
bram pałacu i wewnętrznych dziedzińców strzegły uskrzydlone byki lub lwy (lamassu).
Ściany pałacu były ozdobione narracyjnymi reliefami (ortostaty) opowiadającymi o potędze
władcy, o jego dokonaniach (np. w Durszarrukin, w Niniwie). Pałace w Mezopotamii miały
podwójną funkcję. Były domem władcy i centrum administracyjnym, często powiązane były
też z ośrodkiem świątynnym. W pałacu w Mari z epoki starobabilońskiej znaleziono
ogrzewane łaźnie, kuchnie z chłodniami i archiwum mieszczące wielką ilość tabliczek z
pismem klinowym
O Mezopotamskie miasta już od czasów Sumeru wzmocnione były grubymi murami
zakończonymi blankami. Do miasta prowadziły bramy. Było to konieczne z powodu najazdów
plemion nomadów. Pałac władcy i okrąg sakralny wydzielone były z miasta odrębnym
wysokim murem tworząc cytadelę. Typowym przykładem takiego założenia jest Durszarrukin
wybudowane \v ciągu 6 lat przez Sargona II (okr. Asyryjski koniec VIII w. p.n.e). Przetrwało
zaledwie dwa lata. po śmierci władcy zostało opuszczone i popadło w minę. gdyż następca
tronu przeniósł się do Niniwy, gdzie powstał pierwszy paląc z oknami.
NajsKnniejsze miasto Mezoptamii to Babilon, odbudowane po upadku potęgi asyryjskiej \v VII i
VI w. p.n.e. Budowniczym miasta był król Nabuchodonozor II, znany z Biblii jako zdobywca
Jerozolimy i niszczyciel Świątyni Salomona. Babilon w tamtych czasach byt imponującą
metropolią liczącą 22 tyś mieszkańców. Chroniły je dwie linie 7- metrowych murów z 350
wieżami. W północnej części stal ufortyfikowany paląc królewski zbudowany wokół 5
dziedzińców. Sala tronowa długości 52 m i szerokości 17 m była sklepiona kolebką. Dziedziniec
przed tą salą zdobiony był ceramicznymi reliefami z przedstawieniami lwów. Wzdłuż
zewnętrznych murów pałacu biegła święta droga procesyjna. Zaczynała się przy bramie Isztar
zdobionej ceramicznymi reliefami z przedstwieniem byków, a kończyła na słynnym ziguracie
Marduka. W pobliżu bramy Isztar mieściły się legendarne wiszące ogrody - tarasy wypełnione
roślinnością, wsparte na kamienm ch stropach i podporach

Bibliografia:
Sztuka Świata tom l
Historia Sztuki Świata tom l
Krystyna Gawlikowska Sztuka Mezopotamii
***

you know you're right..

fajny post nie?

Synku...

fantastyczny Wink

Lizard

ooo
ale fajnie supeeer

Elvis · Gość

myslalem o trawie